Powstanie miasta

Tarnobrzeg leży na prawym brzegu Wisły, w południowo - wschodniej części Polski. Nadwiślański skrawek Puszczy Sandomierskiej posiada bardzo bogatą historię. Początki osadnictwa na tych ziemiach sięgają VII wieku.

Od 1567 roku Tarnowscy rozpoczęli długie starania o założenie "Nowego Tarnowa" czy też "Tarnodworu", dla którego uzyskali od króla Zygmunta III Wazy przywilej fundacyjny 28 maja 1593 roku. Żadna z wcześniejszych nazw nie przyjęła się - ostatecznie nazwano miasto Tarnobrzegiem.

Na mocy prawa magdeburskiego w nowo utworzonym mieście odbywały się dwa jarmarki: w dniu Św.Trójcy 5 czerwca i w dniu Św.Szymona i Judy - 28 października.

Tarnowscy, dbając o rozwój miasta, fundują w 1676 roku kościół i klasztor O.O. Dominikanów. Symbolem miasta stał się obraz Najświętszej Marii Panny zwany obrazem Matki Boskiej Dzikowskiej. Obraz ten uznany został za cudowny i przeniesiony z kaplicy dworu w Dzikowie do kościoła Dominikanów w 1678 roku. Tarnobrzeg stał się przez to miejscem kultu Maryjnego, do którego ściągały rzesze pielgrzymów z terenu Małopolski.

W roku 1772 podczas I rozbioru Polski Tarnobrzeg dostał się pod rządy monarchii austriackiej. Tarnobrzeg stał się małym miasteczkiem galicyjskim z przewagą ludności żydowskiej. W 1885 roku miasto stało się siedzibą powiatu, a w 1867 starostwa. Właśnie w roku 1867 nadana została autonomia Galicji, co spowodowało zelżenie ucisku austriackiego. Pozytywnie wpłynęło to na rozwój miasta poprzez budowę telegrafu, linii kolejowej, szpitala, szkoły publicznej i drukarni oraz otwarcie w 1909 roku Cesarsko-Królewskiej Wyższej Szkoły Realnej, która stała się podwalinami pod funkcjonowanie Państwowego Gimnazjum im. Hetmana Tarnowskiego.

Początki XX wieku

Pierwsza wojna światowa przyniosła miastu poważne zniszczenia. Tuż po zakończeniu działań wojennych Tarnobrzeg stał w centrum wydarzeń zwanych Republiką Tarnobrzeską. Pod przewodnictwem Tomasza Dąbala i księdza Eugeniusza Okonia rozwinął się ruch o podłożu społecznym dezorganizujący proces tworzenia się władzy państwowej i ogarniał obszar całego powiatu.

W okresie międzywojennym miasto weszło w skład województwa lwowskiego, będąc siedzibą starostwa.

W latach trzydziestych XX wieku przed miastem pojawiły się perspektywy rozwoju wraz z powstaniem i realizacją planu utworzenia na terenach południowo-wschodniej Polski Centralnego Okręgu Przemysłowego. Jednak wybuch II wojny światowej zniweczył plany na szybki rozwój miasta. W czasie wojny właśnie tu powstała tajna organizacja "Odwet", następnie oddział partyzancki "Jędrusie", którego organizatorem i dowódcą był Władysław Jasiński.

Zespół zamkowy Tarnowskich w Dzikowie

Zespół zamkowy Tarnowskich w Dzikowie kształtowany od XV w. do I poł. XX w., najpierw jako wieżowy dwór obronny usytuowany nad wiślanym brodem, w XVII - XVIII w. rozbudowywany na rezydencję Tarnowskich z systemem fortyfikacji bastionowych, w XIX w. przebudowany na rezydencję-muzeum wg proj. F. M. Lanciego, otoczoną parkiem krajobrazowym z reliktami dawnych fortyfikacji. Od 1834 roku w zamku przechowywano słynną kolekcję Tarnowskich, na którą składały się zbiory malarstwa europejskiego XVI-XVIII w., biblioteka i archiwum rodowe, a także liczne pamiątki narodowe.

Zespół zamkowy Tarnowskich w Dzikowie

Zespół zamkowy Tarnowskich w Dzikowie

Po pożarze w 1927 r. zamek odbudowano w stylu wczesnego baroku Wazów wg proj. W. Krzyżanowskiego. W parku relikty dawnego drzewostanu, fortyfikacji z XVII w. i budowle towarzyszące z XIX i pocz. XX w. (kordegarda, maneż, kuchnia, elektrownia, lodownia i in.).

Zespół zamkowy Tarnowskich w Dzikowie (widok z lotu ptaka)

 Zespół pałacowy w Mokrzyszowie z XIX w.
 

Zespół pałacowy w Mokrzyszowie z XIX w. powstały na terenie miejsca stacjonowania chorągwi husarskiej w XVII w. Obejmuje późnoromantyczny piętrowy pałac z malowniczą wieżą na narożu, późnoklasycystyczną oficynę z końca XVIII w. (obecnie poza ogrodzeniem - przy ul. Zamkowej) i reszty drzewostanu okalającego niegdyś romantycznego parku.

Kościół p.w.św. Marii Magdaleny w Miechocinie

Kościół p.w.św. Marii Magdaleny w Miechocinie - świątynia najstarszej parafii, erygowanej w 1185 r. Jednonawowy kościół ceglany wzniesiono w czterech fazach: prezbiterium (prawdopodobnie fundacja Kazimierza Wielkiego) w I poł. XIV w., część nawy, zakrystię i skarbczyk w I poł. XVII w., przedłużenie nawy w I poł. XIX w., oraz kaplicę boczną w I poł. XX w. We wnętrzu świątyni zachowało się wyposażenie z XV w (chrzcielnica kamienna, kute drzwi żelazne do zakrystii) oraz z XVII w. (ołtarz główny, ołtarze boczne, stalle w prezbiterium). Podczas ostatnich prac konserwatorskich na ścianie ołtarzowej odkryto gotycką polichromię przedstawiającą scenę Ukrzyżowania. Przy tym kościele, który aż do 1922 był parafialnym dla Tarnobrzega i okolic, od XV w. istniała szkoła parafialna (może założona przez J. Długosza, w XVI w. przekształcona w szkołę średnią, w XVII w. zwana Akademią Miechocińską.
 

Zespół klasztorny OO. Dominikanów

Zespół klasztorny OO. Dominikanów - powstał po roku 1676 na skutek uznania przez władze kościelne za cudowny obraz Matki Bożej Dzikowskiej, ufundowany przez Tarnowskich jako budowla drewniana, z końcem XVII w. wznoszona w obecnym kształcie wg proj. J. M. Linka. Wokół zamkniętego dziedzińczyka na rzucie zbliżonym do kwadratu stanęły trzy piętrowe skrzydła klasztorne oraz trójnawowa świątynia p. w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W jej prezbiterium okazały ołtarz główny roboty artystów lwowskich z poł. XVIII w. z zamontowanym w jego centrum cudownym obrazem. W kościele znajduje się też kilka ołtarzy bocznych, stylistycznie nawiązujących do ołtarza głównego. W bocznej ścianie prezbiterium neorenesansowy nagrobek Juliusza Tarnowskiego poległego w powstaniu styczniowym, a także liczne epitafia Tarnowskich, pochowanych w krypcie pod kościołem. W latach 1910-1912 kościół rozbudowano o dwie nawy boczne, kruchtę i okazałą wieżę, zaprojektowaną przez Jana Sasa - Zubrzyckiego.

Źródło: http://www.tarnobrzeg.pl/php/index.php?action=miasto_item&menu=&id=3&nazwa=zabytki