Wałbrzych położony jest w południowo-zachodniej Polsce w centralnej części Sudetów Środkowych, w województwie dolnośląskim w pobliżu granic z Czechami i Niemcami. Miasto leży na wysokości 450 - 500 m n.p.m. w malowniczej kotlinie, nad którą rozciągają się lesiste pasma Gór Wałbrzyskich. Wałbrzych ma status gminy miejskiej, granice administracyjne obejmują obszar 85 km2, który zamieszkały jest przez około 130.000 mieszkańców.

Ratusz - Wałbrzych

Wałbrzych posiada bardzo korzystne położenie komunikacyjne leży w pobliżu skrzyżowania autostrad - A4 /40 km/ i planowanej A3 /29 km/. Przez Wałbrzych przebiega droga krajowa nr 35 prowadząca z Wrocławia do przejścia granicznego z Czechami w Golińsku.

Wałbrzych jest drugim co do wielkości (po Wrocławiu) miastem Dolnego Śląska. Liczba jego mieszkańców to kokoło 130 000 . Miasto jest położone w Kotlinie Wałbrzyskiej i na zboczach otaczających je Gór Wałbrzyskich. Powierzchnia miasta wynosi około 85 km2 i jest ono rozciągnięte w kierunku północ - południe na długości 16,5 km. Wałbrzych leży przeciętnie na wysokości 350 - 500 m n.p.m., najwyższym zaś jego punktem jest góra Borowa (853 m n.p.m.).

Początki miasta sięgają okresu wczesnego średniowiecza. Istniała tu wówczas leśna osada słowiańska, której mieszkańcy zajmowali się myśliwstwem i bartnictwem, a w późniejszym okresie także rolnictwem. Następnie powstał tu mały gród obronny, który leżał przy ważnej drodze łączącej Śląsk z Czechami, a wiodącej z Wrocławia przez Świdnicę, Wałbrzych i Mieroszów. Jego pozostałości w postaci wałów ziemnych zostały zniszczone w XIX w. podczas rozbudowy miasta. Prawdopodobna ówczesna nazwa miasta brzmiała Lasogród. W okresie rozdrobnienia władzy piastowskiej na Śląsku (XIII w.) Wałbrzych wszedł w skład Księstwa Wrocławskiego, a następnie Świdnicko - Jaworskiego. W 1290 r. nowy książę świdnicko - jaworski Bolko I wybudował na szczycie Zamkowej Góry gród warowny o nazwie Nowy Dwór, którego ruiny po dzień dzisiejszy górują nad dzielnicą Podgórze.

W czasie I wojny światowej, okresie międzywojennym i w czasie II wojny światowej, Wałbrzych stale rozwijał się jako ośrodek przemysłu węglowego i ciężkiego. Miasto rozrastało się terytorialnie. Do 1934 r. w jego granicach administracyjnych znalazły się: Stary Zdrój, Nowe Miasto, Gaj, część Poniatowa oraz Podgórze. W tym też okresie nastąpił znaczny rozwój zabudowy miasta - powstało wiele niefunkcjonalnych i nijakich budynków czynszowych. Powstały również reprezentacyjne budynki mieszkalne oraz użyteczności publicznej przy nowopowstałej Alei Wyzwolenia, a także małe i zgrabne osiedla domków jedno - i dwurodzinnych na terenie Starego Zdroju, Nowego Miasta i Podgórza.

Podgórze - Osiedle domków - Wałbrzych

W dniu 8 maja 1945 r. Wałbrzych został zajęty przez Armię Czerwoną (21 Armia I Frontu Ukraińskiego, dowodzona przez gen. D. Gusiewa). Miasto przetrwało wojnę niemal nietknięte. Ze względu na czynne kopalnie i zakłady przemysłowe, Wałbrzych był bardzo cenną zdobyczą wojenną. Węgiel z racji swojego strategicznego znaczenia spowodował, że już w maju 1945 r. przybyli do Wałbrzycha Inżynierowie górnictwa, którzy objęli kierownictwo kopalni. W dniu 28 maja 1945 r. uroczyście przekazano władzę polskiej grupie operacyjnej. Pierwszym polskim pełnomocnikiem został E. Szewczyk.

Wałbrzyskie muzeum

Do roku 1948 trwała akcja wysiedlania Niemców oraz jednocześnie repatriacja Polaków. Wałbrzych stał się nowym miejscem zamieszkania przede wszystkim dla mieszkańców Borysławia, Drohobycza, Stanisławowa i wielu innych miejscowości południowo - wschodniej części II Rzeczypospolitej (obecnie tereny te należš do Ukrainy). Sporo mieszkańców miasta przybyło także z Francji i Belgii, dokšd wyjechali uprzednio za chlebem w latach dwudziestolecia międzywojennego oraz z przymusowych robót w Niemczech w czasie II wojny światowej.

Po wojnie Wałbrzych nadal rozrastał się. W latach 50 - tych przyłączono do niego: Sobięcin, Biały Kamień, Konradów, Glinik Stary i Nowy, Rusinową, Kozice, Poniatów, Piaskową Górę i Szczawienko, a w latach 70 - tych Lubiechów i Książ. Do 1975 r. Wałbrzych posiadał status wydzielonego miasta powiatowego. W tym samym roku, w ramach nowego podziału administracyjnego kraju, otrzymał status stolicy województwa.

Zamek Książ - Wałbrzych
 

W latach 60 - tych rozpoczęto przebudowę miasta. Zniknęły tramwaje, a w ich miejsce pojawiły się trolejbusy, od 1973 r. zaś funkcjonują wyłącznie autobusy miejskie. Rozpoczęto budowę osiedli mieszkaniowych, w latach 50 - tych tzw. "Osiedla Górniczego" na terenie Rusinowej, a w latach 60 - tych osiedla Piaskowa Góra. Równocześnie przebudowano główne arterie komunikacyjne miasta, m.in. ulicę Wrocławską i Wysockiego. Pod koniec lat 70 - tych rozpoczęto budowę osiedla Podzamcze, w którym zamieszkuje ponad 30 tysięcy osób.

Po II wojnie światowej dokonano unowocześnienia zakładów przemysłowych i zakładów górniczych. Rozwijany był przemysł ciężki, ściśle związany z górnictwem. Sprawy polityczne przesądzały o ciągłym wydobywaniu węgla pomimo negatywnych prognoz co do ilości zasobów. Przez wiele lat eksploatację węgla dotowano, a gdy w roku 1989 Polska przeszła transformację systemową, okazało się, że likwidacja Zagłębia Dolnośląskiego jest nieunikniona.

Widok z Parku Sobieskiego - Wałbrzych

W ciągu ostatnich lat Wałbrzych przechodzi trudny okres restrukturyzacji. Odchodzi się od górnictwa węglowego i przemysłu z nim związanego, stawiając na rozwój przemysłu ceramicznego, surowców mineralnych oraz na rozwój turystyki. Od połowy lat 80 - tych działa w Wałbrzychu ogromna Fabryka Porcelany "Książ". Wraz z Fabryką Porcelany "Krzysztof" i "Porcelaną Wałbrzych" czyni ona Wałbrzych pierwszym ośrodkiem produkcji porcelany w skali kraju.
 

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa - Wałbrzych

Miasto rozwija się jako jeden z regionalnych ośrodków kulturalnych, administracyjnych i turystycznych Dolnego Śląska. Wałbrzych ma też ambicje stać się regionalnym centrum akademickim. Oprócz działającej od lat filii Politechniki Wrocławskiej, w 1996 r. uruchomiona została Wyższa Szkoła Zarządzania i Finansów, a ostatnio filia Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Przepięknie położone, posiadające dużo ciekawych obiektów miasto wspomożone atrakcjami okolic, ma szansę stać się ważnym ośrodkiem turystyki. W ostatnich latach rozbudowano sieć szlaków turystycznych, szczególnie w północnej części miasta, gdzie dodatkowo też wyznakowano trzy ścieżki spacerowe wiodące przez teren Książańskiego Parku Krajobrazowego. Okolice Wałbrzycha są rajem dla wędrowców. Urzekają swym pięknem paleowulkaniczne Góry Wałbrzyskie ze szczytem Chełmca (851 m n.p.m.), na którym znajduje się wieża widokowa, Góry Kamienne ze znajdującym się w ich centrum schroniskiem "Andrzejówka", czy Góry Sowie z tajemniczymi zespołami obiektów podziemnych wojennego kompleksu "Riese" w Walimiu i Głuszycy. Rozwojowi funkcji turystycznej może sprzyjać także sąsiedztwo dwóch uzdrowisk - Szczawna - Zdroju i Jedliny - Zdroju.
 

Źródło: http://www.um.walbrzych.pl/strony/nasze_miasto_poznaj_historia.htm

Zdjęcia:  www.odleglosci.pl