Zielona Góra miasto i gmina w zachodniej Polsce, siedziba sejmiku i marszałka województwa lubuskiego, starosty powiatu zielonogórskiego oraz władz gminy wiejskiej Zielona Góra. W latach 1950-1998 miasto było stolicą województwa zielonogórskiego. Razem z Sulechowem i Nową Solą tworzą tzw. Lubuskie Trójmiasto.

Ratusz. Po lewej stronie widoczne jest południowe wejście do kościoła Matki Boskiej Częstochowskiej

Początki miasta

Zielona Góra założona jako miasto przez przybyszów z zachodniej części Europy – głównie Flandrii i Niemiec, którzy jednak najprawdopodobniej nazwali miasto tak, jak nazywała się istniejąca już tu (obecna ulica Podgórna, u podnóża wzgórza Winnego/Ceglanego/Zielonego) polska wioska: Zielona Góra. Osada ta leżała nad wartkim wówczas i wydajnym strumieniem Złota Łącza, który przez następne stulecia był źródłem wody i energii dla mieszkańców i funkcjonującego tu przemysłu. Zielona Góra prawa miejskie otrzymała w 1323 roku (aczkolwiek kroniki mówią jedynie, iż otrzymała prawa miejskie zaraz po Kożuchowie, leżącym w obecnym powiecie nowosolskim). Pierwszą znaną mapą, na której pojawiła się nazwa Grunberg jest mapa Śląska autorstwa Martina Helwiga z 1561 roku.

Miasto przez niemal całą swoją historię związane było z Dolnym Śląskiem, a konkretniej Księstwem Głogowskim. Od XIII wieku powoli zaczyna się proces depolonizacji. Wraz z całym Dolnym Śląskiem przechodzi w ręce najpierw czeskie, a potem niemieckie. Co ważne: Zielona Góra nigdy nie wchodziła w skład historycznej krainy ziemi lubuskiej ze stolicą w obecnie niemieckim Lebus (Lubusz).

Gród posiadał fortyfikacje i zamek (najprawdopodobniej jednak drewniany, stąd nie pozostał po nim żaden ślad, wskazówką jest m.in. stara nazwa ulicy Zamkowej nieopodal centrum miasta) – przedstawiał on jednak nikłą wartość strategiczną i najprawdopodobniej z rozkazu wizytującego te ziemie Jana Luksemburczyka został zburzony.

Przed II wojną światową Zielona Góra liczyła 26,1 tys. mieszkańców. Była dużym ośrodkiem przemysłowym oraz znacznym węzłem kolejowym.
Okres powojenny
Zielona Góra wyszła praktycznie nie zniszczona w trakcie II wojny światowej (do nacierającej Armii Czerwonej wyszedł ówczesny proboszcz ks. Georg Gottwald i poinformował, że miasto nie zamierza się bronić). Po wojnie przeszła pod administrację polską stając się początkowo częścią województwa poznańskiego. Dotychczasowych mieszkańców miasta wysiedlono do Niemiec – Zielona Góra zasiedlana była jeszcze do końca lat 70. XX wieku, głównie przez repatriantów ze wschodu oraz przybyszów z pobliskiej Wielkopolski.W 1950 roku władze zadecydowały o utworzeniu w Zielonej Górze stolicy nowego województwa.

Od tego momentu zaczyna się okres szybkiej kariery miasta, które wyrasta na ważny ośrodek kulturalny, turystyczny, uniwersytecki i przemysłowy. Liczba mieszkańców wzrosła 5-krotnie. Na początku lat 60. XX wieku założono Wyższą Szkołę Inżynierską, która następnie przemianowana została na Politechnikę Zielonogórską. Wkrótce na bazie Studium Nauczycielskiego powstaje Wyższa Szkoła Pedagogiczna. W 2001 roku politechnika i WSP połączyły się, tworząc Uniwersytet Zielonogórski. Od 1965 do 1989 w Zielonej Górze odbywał się Festiwal Piosenki Radzieckiej. W roku 1998 miasto stało się siedzibą władz samorządowych utworzonego wówczas woj. lubuskiego.

30 maja 1960 roku miały miejsce pierwsze po wojnie na tak dużą skalę rozruchy przeciwko władzy komunistycznej. Uczestniczyło w nich 5 tys. zielonogórzan. Był to sprzeciw mieszkańców wobec nakazu konfiskaty domu katolickiego. Rozruchy te nazwano wydarzeniami zielonogórskimi.

Zabytki

Konkatedra

Kaplica na winnicy

Zielona Góra jest miastem zabytkowym, z racji niewielkich zniszczeń wojennych pozostała tutaj cała przedwojenna zabudowa miejska. Szczególne walory estetyczne posiada Stare Miasto oraz przedwojenne wille wzdłuż alei Niepodległości, reprezentacyjnego pasażu miasta. Znajduje się tu też wiele budynków o unikalnej architekturze berlińskich architektów, jak np. teatr zaprojektowany przez Oskara Kaufmanna. Oprócz pięknych niewielkich kamienic w najstarszej części miasta, jest tu też wiele budynków postindustrialnych dostosowanych do nowych funkcji, np. lofty w okolicach ulicy Fabrycznej czy część budynków Fabryki Wełny zaadaptowane na centrum handlowe. Centrum miasta jest obecnie rewitalizowane.

Dolina Gęśnika

Konkatedra pw. św. Jadwigi jest najstarszym zabytkiem architektonicznym w mieście. Kościół halowy datowany na II poł. XII wieku.
Kościół pw. Najświętszej Marii Panny, zwany kaplicą na winnicy. Zbudowany w pierwszej połowie XIV wieku w dowód wdzięczności przez ocalałych Zielonej Góry od panującej w 1314 roku zarazy.
Ratusz i Stary Rynek – rynek stanowi centralny punkt miasta od XIV wieku do dziś. Był przez stulecia głównym placem handlowym, przez który przebiegał też główny trakt komunikacyjny. Ratusz, w swej głównej części z wieżą powstał w XV wieku, co pokazuje odsłonięta spod tynku wnęka po fasadzie. Ciekawostką jest fakt, iż ratuszowa wieża w wyniku błędów konstrukcyjnych została lekko pochylona od pionu.
Wieża Łaziebna jest pozostałością po średniowiecznym systemie obwarowań miejskich. Jej nazwa wzięła się od położonej w pobliżu łaźni miejskiej. Bywa również nazywana - Wieżą Głodową w wyniku zburzenia oryginalnej Wieży Głodowej, która stała kilkadziesiąt metrów dalej W czasach średniowiecznych wieża służyła jako więzienie.
Kościół pw. MB Częstochowskiej – zbudowany w XVIII wieku jako zbór ewangelicki. Wieżę dostawiono kilkanaście lat później. Znajdują się w nim m.in. barokowy ołtarz główny, kamienna rokokowa chrzcielnica oraz szereg rzeźbionych płyt epitafijnych.
Kościół pw. Najświętszego Zbawiciela – zbudowany w latach 10. XX wieku dla parafii ewangelicko – augsburskiej. Kilkanaście lat później przejęty przez katolików. Z racji znakomitej akustyki w świątyni odbywają się koncerty. W 1926 roku wykonano tu słynne wówczas oratorium Quo vadis Feliksa Nowowiejskiego, z udziałem kompozytora.
Gmach teatru - modernistyczny gmach Teatru Lubuskiego (dawniej: Teatru Operowego - Hali Miejskiej) znajduje się przy al. Niepodległości, w pobliżu jej skrzyżowania z ul. Kupiecką. Powstał w 1931 roku według projektu Oskara Kaufmanna, był obiektem wielofunkcyjnym, przystosowanym do wystawiania dzieł zarówno dramatycznych, muzycznych, baletowych, filmów, a przede wszystkim oper. Dziś mieści się tu Teatr Lubuski.
Park Winny i Palmiarnia – Palmiarnia powstała w 1961 roku dostawiona do domku winiarskiego. Mieści się w niej restauracja z salami konsumpcyjnymi pośród tropikalnej roślinności. W otoczeniu Palmiarni znajduje się odtworzona winnica, nawiązująca do dawnych rozległych plantacji, pokrywających wszystkie stoki podmiejskie. Miejsce to cieszy się dużym powodzeniem zarówno wśród zielonogórzan jak i turystów.

Zielona Góra jest uznawana za stolicę kulturalną woj. lubuskiego. Kultura w Zielonej Górze to przede wszystkim Winobranie na początku września, jedyna duża impreza uliczna, przy której centrum miasta zapełnia się mieszkańcami. Ponadto w mieście działa filharmonia, jeden teatr, kilka klubów muzycznych. Na widzów czekają 3 kina, 5 muzeów.[potrzebne źródło] W mieście odbywa się kilka festiwali muzycznych i kulturalnych. m.in. Dni Kultury Żydowskiej, Festiwal Folkloru. Nowe imprezy to m.in. Festiwal Kabaretu. W sercu starej dzielnicy willowej, przy Al. Niepodległości 19 znajduje się od 1965 roku Biuro Wystaw Artystycznych, w którym odbywają się wystawy polskiej sztuki współczesnej, koncerty i przeglądy.

Filharmonia Zielonogórska

W mieście działa ponadto Filharmonia oraz towarzystwo śpiewacze Cantores Viridimontani, niekiedy dające koncerty muzyki dawnej, np. barokowej, w tutejszych kościołach.
Amfiteatr im. Anny German

Budynek Teatru Lubuskiego

Lubuski Teatr im. L. Kruczkowskiego w Zielonej Górze posiada 3 sceny:
przy ul. Niepodległości (3 sale oraz Scena w Podwórku)
przy ul. Fabrycznej (Scena na Strychu)
przy ul. Moniuszki (Stara Winiarnia).
Filharmonia Zielonogórska
Cantores Viridimontani

Zielona Góra znana jest jako polska stolica wina. Jest to jedyne miasto w Polsce o bogatych tradycjach winiarskich, które dziś żyją w historii i kulturze, a w przeszłości obecne były w gospodarce i krajobrazie przestrzennym.

Wzgórze Winne i Palmiarnia

Pierwsza wzmianka o hodowanych w Winnym Grodzie winogronach pochodzi z 1314 roku. Wiadomo też, że początkowo winną latorośl uprawiali zakonnicy. Dopiero za ich przykładem winnice zaczęli zakładać w swych włościach możnowładcy, a długo po nich zwykli mieszkańcy. I choć przypuszczać należy, ze tradycja obchodów winobrania jest tak długa, jak uprawa winogron, dopiero gdy winnice założyły zielonogórskie rodziny, świętować zaczęto hucznie i barwnie.
Oficjalnym miejskim świętem Winobranie stało się w roku 1852, co urzędowo ogłosił magistrat. Co roku turystów po Zielonej Górze oprowadza bóg wina Bachus wraz ze swoją świtą. Przyjezdni goście mogą napić się miejscowego trunku, posłuchać muzyki, a także udać się na jedno z teatralnych przedstawień w czasie Winobraniowych Spotkań Teatralnych. Ponadto co roku odbywa się Winobraniowy Turniej Żużlowy, zloty motocyklistów oraz bębniarzy. W czasie zielonogórskiego święta do miasta przybywają artyści z całego świata, a także gwiazdy estrady.

Zielona Góra jest ważnym ośrodkiem akademickim w regionie. Na uczelniach państwowych kształci się obecnie w Zielonej Górze prawie 25 tysięcy studentów.

Budynek rektoratu Uniwersytetu Zielonogórskiego

Uniwersytet Zielonogórski
Uniwersytet Szczeciński – Instytut Filozoficzno-Teologiczny im. Edyty Stein w Zielonej Górze
Akademia Medyczna we Wrocławiu – Międzywydziałowy Ośrodek Dydaktyczny w Zielonej Górze
Zachodnia Wyższa Szkoła Handlu i Finansów Międzynarodowych im. Jana Pawła II w Zielonej Górze
Lubuska Wyższa Szkoła Zdrowia Publicznego.

Wokół miasta rozciągają się morenowe, glacitektoniczne wzgórza o powierzchni 240 km˛, nazywane potocznie Górami Zielonogórskimi, choć geograficznie noszą nazwę Wału Zielonogórskiego. Część pasma tych wzniesień przy granicy miasta nosi miano Wzgórz Piastowskich, ponadto do tych wzniesień zalicza się również Góra Braniborska wraz z wieżą oraz pasmo niższych wzniesień przy ul. Akademickiej we wschodniej części miasta. Interesujące wzniesienia to Góra Wilkanowska (221 m.n.p.), Góra Tatrzańska (198 m.n.p.), Jagodowe Wzgórze (210 m.n.p.). Na szczycie Góry Wilkanowskiej znajduje się Wieża Wilkanowska.

"Góry Zielonogórskie"

Zródło http://pl.wikipedia.org/wiki/Zielona_G%C3%B3ra