|
 |
OSTRÓW WIELKOPOLSKI
|
 |
WARTO ZOBACZYĆ
 Ostrowski Ratusz
***
Centrum Miasta to ostrowski Rynek. Dziś dość spokojny zakątek, wyłączony w
większej części z ruchu ulicznego; nie odbywają się tu już targi i jarmarki.
Ożywa podczas okolicznościowych imprez i rocznicowych obchodów. Najludniej na
nim w czasie Święta Miasta – 10 listopada oraz grudniowego festynu „Zapal
światło ponad nami” organizowanego przez Stowarzyszenie „Ostrowianie Dzieciom
Specjalnej Troski”. Tłumnie było też we wrześniu 1999 i 2000 r. na starcie IV
etapu wyścigu kolarskiego „Tour de Pologne”. Poznawanie Ostrowa najlepiej
rozpocząć od wizyty w Muzeum Miasta, które łatwo odnaleźć, bo mieści się w
ratuszu usytuowanym na środku Rynku. Budowlę zaprojektował w r. 1828 J.H.
Haeberlin /współpracownik słynnego K.F. Schinkla/ - na zlecenie ówczesnego
właściciela miasta, księcia Antoniego Radziwiłła. Niestety, po przeróbkach
zachowała ona tylko we fragmentach pierwotne cechy. Stała ekspozycja w muzeum
obrazuje przeszłość Ostrowa; często zmieniają się wystawy czasowe. W
miesięcznych odstępach odbywają się koncerty z cyklu „Jazz w Muzeum”, a także
doroczny festiwal jazzowy – są to imprezy, w których uczestniczą najwybitniejsi
muzycy polscy i zagraniczni. Muzeum współorganizuje z grupą plastyków Klubu
Nauczyciela uznane już w świecie Międzynarodowe Biennale Małej Formy Graficznej
i Ekslibrisu. Ma też własne zbiory w gabinecie grafiki. Jest wykonawcą
kilkudziesięciu publikacji w ramach „Biblioteki Ostrowskiej”.
*
Kilkadziesiąt metrów od Rynku – przy ul. Królowej Jadwigi – stoi dawny kościół
ewangelicki, który należy do najstarszych zachowanych budowli w mieście /rok
1778/ . Jest to ślad po gminie ewangelickiej skupiającej w 19. wieku jedną
trzecią mieszkańców Ostrowa. Obok kościoła pobudowano na jej potrzeby szkołę /obecnie
Szkoła Podstawowa Nr 4/.
 Kościół
poewangelicki - obecnie NMP Królowej Polski
*
Przy odchodzącej od Rynku ulicy Kaliskiej, w podwórzu posesji oznaczonej numerem
„4” wyeksponowano fragment domu burmistrza, z wmurowanym owalem, w którym wyryto
inicjały właściciela „KHG” i datę „1797”. Ulica ta wyróżnia się kilkoma
stylowymi kamienicami mieszczańskimi z przełomu 19. i 20. wieku.
 Sygnatura -
kamienica ul. Kaliska
*
Od ulicy Kaliskiej w prawo prowadzi ul. Sądowa. Przy niej budynek sądu z r. 1863
/ rozbudowany w latach międzywojennych/. Już z daleka zwraca uwagę neoromański
kościół /z lat 1905-1907/ wzniesiony według projektu Sylwestra Pajzderskiego,
zmodyfikowanego przez Rogera Sławskiego. Wewnątrz polichromia Henryka
Jackowskiego /1929/ oraz rzeźby Władysława Marcinkowskiego i Marcina Rożka. Przy
kościele /teraz konkatedra/ pomnik kardynała Mieczysława Halki-Ledóchowskiego,
arcybiskupa gnieźnieńsko - poznańskiego, przypominający jego pobyt w ostrowskim
więzieniu w czasach Kulturkamfu /w latach 1874-1876/. Pierwszy pomnik wystawiony
w r. 1925 został zburzony przez hitlerowców. Obecny odsłonięto uroczyście w roku
1984 z udziałem prymasa Józefa Glempa. Za kościołem Dom Katolicki – centrum
polskości w latach zaborów. Tablica na jego ścianie przypomina wydarzenia
związane z wybuchem powstania wielkopolskiego. O nich mówi też inna tablica na
budynku przy niewielkim placu noszącym imię Stefana Rowińskiego, zasłużonego
wydawcy, księgarza i działacza patriotycznego.
 Neoromański kościół /z lat 1905-1907/
 Konkatedra
*
Stąd odchodzi ul. Gimnazjalna, a przy niej, w starym budynku szkoły katolickiej
/ z roku 1836/ mieści się Młodzieżowy Dom Kultury . Dalej I Liceum
Ogólnokształcące, które kontynuuje tradycje otwartego w roku 1845 gimnazjum,
nazywanego „Wielkopolską Szkołą Edukacji Narodowej”. Uczniowie i nauczyciele
potwierdzili patriotyzm ofiarą swojego życia, a ich nazwiska umieszczono na
tablicach w holu. Z tej szkoły wyszło wielu absolwentów, którzy trafili na karty
podręczników historii. Imię ks. Kompałły – inicjatora i współzałożyciela
ostrowskiego gimnazjum nadano ulicy, która krzyżuje się z ul. Gimnazjalną. Za
skrzyżowaniem, już przy ul. Wysockiej, po lewej stronie zwraca uwagę nowoczesny
budynek Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Po prawej, odsunięty od ulicy, rozciąga
się za ceglanym murem zabytkowy „Stary Cmentarz”, założony przed rokiem 1784, a
więc należący do najstarszych zachowanych cmentarzy rzymskokatolickich w Polsce
. Wiele nagrobków przypomina ludzi zasłużonych dla miasta; nie brak też nazwisk
historycznych postaci. Są wśród nich: ks. Jan Kompałła – inicjator budowy
gimnazjum, weterani powstań z lat 1830/31, 1848, 1863, 1918/1919. Grobowce,
nagrobki, kute kraty i krzyże mają dużą wartość artystyczną. Za cmentarzem
zbudowana w latach międzywojennych szkoła im. Ewarysta Estkowskiego. Ten
zasłużony pedagog pracował w latach 1843-44 w pobliskim Mikstacie.
 Gimnazjum Nr 1
*
Przy Placu Bankowym dwie oryginalne – zupełnie odmienne w stylu – budowle
mieszczące placówki finansowe: gmach Banku Polskiego /obecnie Bank Zachodni WBK
SA/ wzniesiony w latach 1928-30 i drugi z roku 1992, w którym ma siedzibę PKO
S.A. Do niego przylega budynek II Liceum Ogólnokształcącego, z roku 1911 /kiedyś
była to szkoła żeńska/.
 II LO, dawniej
gimnazjum żeńskie
*
W pobliżu, przy ul. Wrocławskiej 44 i 42, zwracają uwagę tarcze herbowe nad
bramami dwóch kamienic. Tu mieszkał pisarz Gustaw Bojanowski, autor powieści „Tydzień
w Antoninie” /o pobycie Fryderyka Chopina u księcia Antoniego Radziwiłła / oraz
„Rękopis dla wnuków” i „Śladem wędrownika” /o Adamie Mickiewiczu/. Kierując się
dalej w stronę centrum mijamy przy ul. Wrocławskiej budynek dawnego starostwa /dziś
mieszczą się tu instytucje ubezpieczeniowe/. Nie dochodząc do Rynku warto
zatrzymać się w Galerii Sztuki BWA /obecnie Powiatowej Galerii Sztuki
Współczesnej. Oprócz indywidualnych wystaw najsławniejszych plastyków i
fotografików organizowany jest tu Ogólnopolski Salon Plastyki „Egeria”,
Międzynarodowe Biennale Fotografii w Technikach Specjalnych i Cyfrowym
Przetwarzaniu Obrazu „Remis”. Od Wrocławskiej w lewo prowadzi ul. Kolejowa,
częściowo wyłączona z ruchu kołowego. Interesująca jest architektura stojącego
przy niej budynku poczty z roku 1886.  Budynek
poczty (1886 r.)
*
Od skrzyżowania ulic Kolejowej i Wolności kierujemy się w prawo. Napotykamy tu
budynek Technikum Kolejowego, szkoły, która już przez ponad pół wieku
ugruntowuje tradycje Ostrowa jako „miasta kolejarzy. Przy ul. Wolności znajduje
się ważny ośrodek życia kulturalnego miasta – Przedsiębiorstwo Imprez
Kulturalnych „Centrum Ostrów” Sp. z o. o. (dawne Ostrowskie Centrum Kultury). To
budynek „Teatru Miejskiego” wzniesiony w początkach 20. wieku, obecnie
rozbudowywany. W licznych sekcjach i zespołach trwa tu przez cały rok ożywiona
praca; odbywa się wiele imprez okolicznościowych i rozrywkowych, a także imprezy
cykliczne jak Festiwal „Wszystko jest Poezją” czy „Jimmi Way” Festiwal Bluesowy.
Teatr przylega do dawnej „strzelnicy”, wzniesionej w drugiej połowie 19. wieku
na terenie należącym wówczas do Bractwa Kurkowego. Do 2001 r. była to siedziba
Biblioteki Publicznej. Obecnie biblioteka przeniosła się do nowego budynku przy
ulicy Raszkowskiej i jest jedną z najnowocześniejszych tego typu placówek w
Wielkopolsce. Za „strzelnicą” wyniosła bryła kościoła p. w. Św. Antoniego.
Budowę rozpoczęto w roku 1938, według projektu Franciszka Morawskiego; ukończono
dopiero po drugiej wojnie światowej. Za skrzyżowaniem oddany do użytku w roku
1954 gmach szkół licealnych, a po drugiej stronie ulicy Raszkowskiej budynek
warzelni liczącego już ponad 150 lat browaru (obecnie nieczynnego) przypomina o
dawnych tradycjach warzenia piwa w mieście.  Kościół
Św. Antoniego
*
Wracając w stronę Rynku napotykamy wyróżniającą się wśród zabudowy miejskiej
synagogę z lat 1857-60 . To jedna z nielicznych pozostałości /wraz ze
zmodernizowanym – niestety ! – sąsiednim budynkiem dawnej szkoły /dzielnicy
żydowskiej. Żydzi stanowili w połowie 19. wieku około 30% mieszkańców miasta.
Przy ul. Raszkowskiej wzniesiono na przełomie 19. i 20. wieku szereg ciekawych
architektonicznie kamienic, które nie zatraciły jeszcze zupełnie swojego
wystroju – choć przebudowy sklepów zmieniły ich elewacje.
 Synagoga XIX w.
*
Chcąc poznać centrum miasta musimy poruszać się pieszo, ale do wartych
zobaczenia obiektów na obrzeżach możemy dotrzeć samochodem, gdyż nie ma tu
ograniczeń i zakazów, ulic jednokierunkowych itp. Zacząć można od Al. Powstańców
Wielkopolskich, przy której mieści się siedziba władz miasta / a także powiatu/.
Po przeciwnej stronie Park Miejski z amfiteatrem, miejsce licznych imprez i
spotkań mieszkańców miasta. Dalej widoczne kino „Komeda”, wyposażone w
nowoczesną aparaturę i wyświetlające premierowe filmy. Nazwa obiektu nawiązuje
do postaci słynnego kompozytora i muzyka jazzowego Krzysztofa
Komedy-Trzcińskiego, który mieszkał w Ostrowie i tu zdał egzamin dojrzałości. Od
kilku lat w sali Centrum Kultury „Komeda” odbywa się koncert inauguracyjny
Międzynarodowego Festiwalu „Chopin w barwach jesieni”, kontynuowanego następnie
w Pałacu Myśliwskim Książąt Radziwiłłów w podostrowskim Antoninie. Impreza
odbyła się w roku 2002 już po raz dwudziesty pierwszy.
 Kino "Komeda"
*
Aleja Powstańców Wielkopolskich doprowadzi następnie do Stadionu Miejskiego.
Zawody rozgrywane na tutejszym torze żużlowym gromadzą zawsze wielotysięczną
widownię, a Towarzystwo Żużlowe „Iskra” kontynuuje ponad półwieczne tradycje
tego sportu w Ostrowie. Za stadionem, przy ul. Paderewskiego, rozciąga się
kompleks sportowy z otwartą pływalnią. Początki działalności zasłużonego dla
miasta najstarszego klubu sportowego „Ostrovia” sięgają roku 1909. Dalej ulicą
Śmigielskiego dojedziemy do Szkoły Podstawowej Nr 3 i Gimnazjum Nr 2, których
budynek wyróżnia się nowoczesnymi rozwiązaniami architektonicznymi. Tu odbywają
się m. in. wielkie imprezy chóralne, jak np. Ogólnopolski Przegląd Chórów
Nauczycielskich ZNP. Ostrów ma bardzo bogate tradycje chóralne – sięgające 19.
wieku. Ulicami Strażacką i Witosa, a następnie Grabowską /przy Szkole
Podstawowej Nr 5 jedna z kilku sal gimnastycznych zbudowanych przy ostrowskich
szkołach w ostatnich latach/, Kaliską i Kusocińskiego dotrzemy do obiektów Klubu
Sportowego „Stal”, działającego od roku 1947. Obecnie największą popularność
zdobyli jego koszykarze, którzy grają w I lidze. Od jesieni 1999 r. dysponują
oni zmodernizowaną i powiększoną salą, zawsze wypełnioną przez kibiców do
ostatniego miejsca. Od ul. Kaliskiej w prawo prowadzi ul. Limanowskiego. Przy
niej – przed skrzyżowaniem z A. Słowackiego – zmodernizowany budynek starego
szpitala przypomina o zbliżającym się 150-leciu szpitalnictwa w Ostrowie. Dziś
mieści się tu Zespół Szkół Medycznych. Za skrzyżowaniem usytuowano otwarty w r.
1966 nowy szpital . Ul. Limanowskiego przechodzi dalej koło cmentarza /potocznie
zwanego nowym/. Jest tu kwatera z grobami powstańców wielkopolskich, także tych,
których hitlerowcy zamordowali w Winiarach pod Kaliszem /zwłoki ekshumowano po
wojnie/. W kwaterze tej pochowany jest m. in. ksiądz Lech Ziemski – legendarna
postać ostrowskiego harcerstwa . Jadąc dalej ulicą Limanowskiego można dotrzeć
do przedmieścia Wenecja, gdzie stoi kamień z tablicą przypominającą powstanie w
roku 1908 Gimnazjalnego Klubu Sportowego „Venetia”, który skupił wtedy
Polaków-uczniów miejscowego gimnazjum. Tuż na granicy miasta, nad zbudowanym w
latach 1974-78 zalewem leżą tereny rekreacyjne Piaski-Szczygliczka. Ostrowianie
chętnie korzystają z plaży i uczestniczą w organizowanych tu popularnych
imprezach. Stąd około 5 km do Michałkowa, gdzie ma lotnisko Aeroklub Ostrowski.
Odbywają się tu nie tylko imprezy lotnicze, nawet rangi mistrzowskiej, ale też
Festyn Rodzinny /w dniu Święta 3 Maja/.
Ośrodek Sportowo - Rekreacyjny "Piaski -
Szczygliczka"
*
Do Ostrowa wracamy ulicą Limanowskiego i skręcając w okolicy cmentarza na prawo
w ul. Reymonta docieramy do dwóch znaczących dla miasta zakładów przemysłowych.
Jednym z nich są Wielkopolskie Zakłady Sklejek – „Sklejka-Eko” S.A. istniejące
od roku 1912. Drugi to Delphi Automotive Systems Poland Sp. z o. o. – producent
części samochodowych Ulicami Wodną, Spichrzową i Krotoszyńską, a następnie
Dworcową dotrzemy najpierw do dworca PKS, a potem PKP. PKS korzysta od roku 1990
z nowego dworca – z krytym peronem na 15 stanowisk. Dworzec PKP, gruntownie
przebudowany w latach powojennych, przypomina, że Ostrów to ważny węzeł
komunikacyjny, a otwarcie pierwszej linii kolejowej w r. 1875 stało się na
przełomie wieków czynnikiem decydującym o szybkim rozwoju miasta. Od dworca ul.
Towarowa prowadzi do Ronda Sybiraków, stąd ulicami Odolanowską i Kopernika
dojedziemy do kompleksu bloków mieszkalnych zbudowanych na terenie
hitlerowskiego obozu pracy przymusowej /w latach 1942-43/. Przypomina to tablica
na jednym z budynków . Kierując się w prawo, w ulicę Kościuszki mijamy koszary,
w których w latach międzywojennych stacjonował 60. Pułk Piechoty. Uczestniczył
on w wojnie polsko-bolszewickiej, a także w bitwach września 1939 r. Za wieżą
ciśnień rozciągają się dwa parki: im. A. Mickiewicza i najbardziej malowniczy z
parków ostrowskich – im. 3 Maja. Mijając go dotrzemy do ul. Wrocławskiej, na
wprost terenów Fabrykę „Wagon” S.A. Fabryka wróciła (w 1999 r.) do swojej
wcześniejszej nazwy z roku 1920, kiedy to stała się największym zakładem
przemysłowym regionu. Stąd kierując się ul. Puławskiego w prawo dojedziemy przez
ulice Wysocką i Paderewskiego do Al. Powstańców Wielkopolskich – a więc z
powrotem pod Urząd Miejski.
autor: Wojciech Suszycki
zdjęcia udostępnił: Cezary Janiszewski
|
