Tarnowskie Góry
Ratusz wzniesiony w latach 1896-1898 w stylu
neorenesansu pólnocnego z elementami gotyku.
XIV i XV w.
Tarnowskie Góry zawdzięczają swoje istnienie bogactwom ziemi: rudom ołowiu,
srebra, cynku i żelaza. Legenda mówi, że pierwszą bryłę kruszcu srebronośnego
wyorał chłop Rybka ok. 1490 r. Zaczęli przybywać osadnicy, powstały pierwsze
osady górnicze. Na gruntach wsi Tarnowice powstają "gory" (po staropolsku) czyli
kopalnie - stąd nazwa miasta Tarnowskie Góry. Ówczesny właściciel tych ziem Jan
II książę opolsko-raciborski oraz margrabia Jerzy Hohenzollern w 1526 r. nadali
m.in. powstającemu miastu przywilej wspierający górnictwo tj. "akt wolności
górniczej". W tym samym roku prawdopodobnie "gród gwarków" otrzymał prawa
miejskie, a w dwa lata później ogłoszony został tzw. "Ordunek gorny"; powstaje w
mieście Urząd Górniczy. Jest to okres szybkiego rozwoju górnictwa rud
srebronośnych oraz miasta, w którym równie intensywnie rozwija się handel i
rzemiosło. Wybudowano wiele do dziś istniejących kamienic.
Przywilej Jerzego Fryderyka von Ansbach z dnia 25 lipca 1562 r. nadał Tarnowskim
Górom herb.
Willa na Bytomskiej 15 (budynek Miejskiego Ośrodka
Pomocy Społecznej w Tarnowskich Górach)
W połowie XVI w. Tarnowskie Góry były nie tylko największym ośrodkiem górnictwa
kruszcowego na Górnym Śląsku, ale także jednym z największych w Europie. Wielu
zwolenników znalazła tu reformacja. Jej utrwalenie nastąpiło po śmierci Jana II
Dobrego (1532r.), kiedy miasto przeszło pod panowanie Hohenzollernów. W 1529 r.
zwolennicy reformacji wybudowali pierwszy drewniany kościół, a w dwa lata
później na jego miejscu - murowany. W 1531 r. utworzono różnowierczą szkołę,
której rektorem na przełomie XVI i XVII w. był Daniel Franconius, wybitny
ariański pedagog i poeta.
Sztolnia "Czarnego Pstrąga" (Park Repecki)
XVII w.
W mieście odbywały się spotkania literatów protestanckich, organizowane pod
patronatem jednego z czołowych śląskich luteran - Andrzeja Kochcickiego. Gościli
tu m.in. Walenty Roździeński i Szymon Pistorius. Świetności miasta kres położyła
wojna trzydziestoletnia (1618-1648). W 1676 r. w Tarnowskich Górach wybuchła
zaraza, która ustąpiła po "procesji błagalnej" do Piekar. Na pamiątkę tego
zdarzenia tarnogórzanie zobowiązali się udawać corocznie w niedzielę po 2 lipca
do Sanktuarium Matki Boskiej Piekarskiej. Tradycja ta trwa do dzisiaj. 16
grudnia 1740 roku, wkroczeniem wojsk pruskich na Ślask, rozpoczely sie wojny
ślaskie. Po zakonczeniu pierwszej z nich w 1742 r. miasto przechodzi spod
panowania austriackiego pod pruskie. Sytuacji tej nie zmieniają dwie kolejne
wojny. Rozpoczęte w drugiej połowie XVIII w. poszukiwanie kruszców uwieńczone
zostaje powodzeniem i znowu rozwija się w mieście górnictwo. W latach 80-tych
tego wieku powstaje rządowa kopalnia i huta "Fryderyk" - nazwana od królewskiego
imienia, w której w 1788 r. uruchomiono jedną z pierwszych na kontynencie
europejskim, sprowadzoną z Anglii, maszynę parową do odwadniania wyrobisk
górniczych. Wiek XIX wiąże się z ponownym ożywieniem miasta.
Kościół ewangelicko-augsburski
XIX w.
W 1803 r. otwarto pierwszą szkołę górniczą, kilkanaście lat później wydrążono
nową sztolnię "Fryderyk", założono drukarnię, wybrukowano rynek i ulicę
Krakowską i Lubliniecką, założono nowe fabryki i hutę żelaza, rozpoczęto budowę
wodociągów miejskich. Również wtedy powstała Spółka Bracka jako instytucja
ubezpieczająca górników. W 1857 r. uruchomiono pierwszą linię kolejową do Opola.
Rozwój miasta przypieczętowuje powstanie w 1873 r. Starostwa Tarnogórskiego.
Zima w Tarnowskich Górach
XX w.
Z upływem lat wyczerpują się jednak zasoby rud i na pocz. XX w. kończy się
wydobycie kruszcu. W 1922 r. w wyniku powstań śląskich i plebiscytu miasto
wróciło do Polski i nadal było siedzibą powiatu. Tę samą rolę miasto spełniało
również po II wojnie światowej aż do 1975 r. Status powiatu Tarnowskie Góry
odzyskały po reformie administracyjnej 1 stycznia 1999 r. W ciągu wieków miasto
cieszyło się opinią grodu majętnego, który godnie mógł podejmować nawet
królewskich gości. Nie dziwi więc fakt, że na liście odwiedzających "gród
gwarków" znajdowały się tak znamienite osobistości jak: Jan III Sobieski z
królową Marysieńką, August II Mocny, August III, król szwedzki Karol XII, car
Aleksander I, wybitny niemiecki poeta Johann Wolfgang Goethe, Józef Wibicki,
Julian Ursyn Niemcewicz, Robert Koch (późniejszy noblista) i inni.
"Doły Piekarskie"
